کم خونی پس از زایمان ؛ بررسی علل، علائم، پیشگیری و درمان

بی توجهی به سلامتی پس از زایمان، می تواند منجر به بروز چندین عارضه شود که یکی از آنها کم خونی پس از زایمان است.

مادرانی که تازه صاحب فرزند شده اند، غالباً چنان مشغول مراقبت از کودک خود هستند که فراموش می کنند از خود مراقبت کنند.

کم خونی پس از زایمان شایعترین مشکل مادران تازه زایمان کرده در جهان به ویژه در کشورهای در حال توسعه است که باعث بیماری مادر می شود.

کیدمام در این مطلب مشکل کم خونی پس از زایمان، علل، علائم و راهکارهای مختلف درمانی را تشریح می نماید.

 

کم خونی پس از زایمان چیست؟

کم خونی پس از حاملگی شامل کمبود آهن مزمن بعد از زایمان است به شکلی که سطح هموگلوبین در یک هفته پس از زایمان کمتر از 110 گرم در لیتر و در هشت هفته پس از زایمان کمتر از 120 گرم در لیتر شود.

 

کم خونی پس از زایمان در 3 مرحله توسعه می یابد:

مرحله اول: سطح آهن در مغز استخوان شروع به تخریب شدن می کند و باعث کاهش کلی محتوای آهن در خون می شود.

در این مرحله علائم خاصی از کم خونی مشاهده نمی شود.

 

مرحله دوم: عوارض جانبی کم خونی شروع به نشان دادن می کند.

شما احساس خستگی بیشتری می کنید و ممکن است سردرد داشته باشید. در این مرحله کمبود آهن را می توان با آزمایش خون تشخیص داد.

همچنین در این مرحله تولید هموگلوبین تحت تأثیر قرار می گیرد.

 

مرحله سوم : سطح هموگلوبین بیشتر کاهش می یابد و باعث کم خونی شدید می شود.

علائم این مرحله شامل خستگی مفرط و شدید است که باعث می شود شما احساس بیماری کنید.

دانستن اینکه چه چیزی سطح هموگلوبین را پایین می آورد برای جلوگیری از این بیماری ضروری است.

 

چه عواملی باعث کم خونی بعد از زایمان می شود؟

کم خونی پس از زایمان می تواند به سه دلیل ایجاد شود:

 

1- رژیم غذایی نامناسب

مصرف ناکافی آهن قبل یا حین بارداری می تواند منجر به کم خونی بعد از زایمان شود.

نیاز آهن در دوران بارداری 4/4 میلی گرم در روز است. از آنجا که شما آهن کافی از غذا دریافت نمی کنید، مصرف مکمل های آهن در دوران بارداری و قبل از بارداری ضروری است.

 

2- از دست دادن خون در دوران قاعدگی

از دست دادن قابل توجه خون در دوران قاعدگی و عدم جبران آن می تواند منجر به از دست دادن آهن قبل از بارداری شود.

 

3- از دست دادن خون حین زایمان

از دست دادن سنگین خون در هنگام زایمان (بیش از 500 میلی لیتر) می تواند ذخایر آهن بدن را تخلیه کرده و منجر به کم خونی پس از زایمان شود.

هرچه از دست دادن خون بیشتر باشد، احتمال کم خونی در مادر بیشتر است.

 

4- بیماری های روده ای

در مورد اختلالات روده ای مانند بیماری سلیاک، بیماری کرون، سایر بیماری های التهابی روده و وجود کرم ها، سو جذب آهن موجب نگرانی بوده که احتمال کم خونی بعد از زایمان را افزایش می دهد.

 

علائم کم خونی پس از زایمان چیست؟

وقتی سطح آهن پایین می آید، تغییرات خاصی در بدن پدید خواهد آمد.

در اینجا علائم و نشانه هایی وجود دارد که نشانگر کمبود آهن پس از زایمان است:

• احساس خستگی بیش از حد
• پوست رنگ پریده
• ضعف
• احساس افسردگی پس از زایمان
• احساس گیجی
• کاهش کیفیت و مقدار شیر مادر که با افزایش وزن کم در نوزادان همراه است
• تنگی نفس
• سبکی سر یا سرگیجه
• ضربان سریع قلب
• سردرد
• تحریک پذیری
• نوسانات خلقی
• کاهش میل جنسی
• کاهش ایمنی بدن

 

البته ممکن است همه این علائم را همزمان نداشته باشید اما اگر تعدادی از علائم فوق را داشتند و توانایی بهبود موارد فوق را ندارید، برای جلوگیری از عوارض جانبی با پزشک خود مشورت کنید.

 

عوامل خطرسازی که منجر به کم خونی پس از زایمان می شوند:

زنانی که در گروه های زیر قرار می گیرند بیشتر در معرض خطر کم خونی پس از حاملگی قرار دارند:

• کمبود آهن قبل یا حین حاملگی
• بارداری های چندقلویی
• شاخص توده بدنی 24 قبل از بارداری
• سزارین
• فاصله زمان کوتاه بین بارداری ها
• خونریزی در دوران بارداری
• زایمان نارس یا دیر هنگام نوزاد
• از دست دادن خون زیاد در دوران بارداری
• مشکل جفت سرراهی
• داشتن فشار خون
• زایمان های متعدد
• ورودی کم آهن

 

آیا کم خونی پس از زایمان بروی شیردهی تأثیر دارد؟

کم خونی پس از حاملگی با سندرم شیر ناکافی همراه است که باعث کاهش مدت زمان شیردهی کامل نوزاد و از شیر گرفتن در سنین پایین می شود.

از شیر گرفتن سریع نوزاد نیز منجر به کاهش وزن در نوزادان می شود.

حدود 22٪ مادرانی که برای اولین بار بچه دار شده اند، از کم خونی پس از زایمان رنج می برند و سطح هموگلوبین آنها کمتر از 10 گرم در لیتر است.

در صورتیکه کم خونی پس از حاملگی سریعا تشخیص داده شود و درمان آن شروع گردد، می توان از مشکلات شیردهی که در بالا اشاره شد، جلوگیری شود.

 

کم خونی پس از زایمان چگونه درمان می شود؟

بطور کلی درمان کم خونی پس از زایمان شامل ایجاد برخی از تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی شما با استفاده از مکمل های آهن می باشد.

اگر تشخیص کم خونی، فقر آهن را تأیید کند، میزان مصرف روزانه 100 الی 200 میلی گرم آهن خوراکی برای زنان مبتلا به کم خونی خفیف تا متوسط ​​پس از زایمان تجویز می شود.

در صورتی که کم خونی شدید پس از حاملگی وجود داشته باشد، ممکن است از 800 الی 1500 میلی گرم تزریقی درون وریدی

 آهن استفاده شود.

پزشک شما بررسی هموگلوبین خون را بعد از دو هفته برای موفقیت آمیز بودن درمان تجویز می کند.

انتقال خون صرفا برای زنانی انجام می شود که به دلیل از دست دادن خون دچار مشکلات گردش خون هستند.

برای موارد شدید کم خونی پس از زایمان درمان های مختلف پزشکی وجود دارد که تحت تجویز و نظارت متخصصان انجام می شود.

 

چند نکته مهم برای مدیریت کم خونی پس از زایمان

1- مصرف مکمل های آهن

برای بهبود سطح آهن در خون مطابق توصیه پزشک، می توانید مکمل های آهن را بصورت قرص، کپسول یا مواد غذایی حاوی آهن استفاده نمایید.

مواد غذایی سرشار از آهن شامل موارد ذیل است:

• اسفناج
• لوبیا
• عدس
• زردآلو
• کدو تنبل
• گوشت سویا
• غلات
• برنج قهوه ای
• مارچوبه
• سیب زمینی
• کدو
• نخود فرنگی
• نان غنی شده با آهن
• صدف خوراکی
• مرغ
• توت فرنگی

 

2- مصرف چای را کاهش دهید

این ماده حاوی ماده ای به نام تانن (جوهر مازو) است که باعث کاهش جذب آهن در بدن می شود.

به همین ترتیب مصرف زیاد کلسیم نیز می تواند باعث کاهش جذب آهن در بدن شود.

 

3- مواد غذایی غنی از ویتامین C بخورید

خوردن مواد غذایی حاوی ویتامین C می تواند به افزایش جذب آهن در بدن کمک کند.

میوه هایی مانند پرتقال و توت فرنگی منابع خوبی از ویتامین C هستند.

 

4- هیدراته بمانید

نوشیدن مایعات بیشتر به شما در بهبود جریان خون بعد از زایمان کمک می کند.

مصرف مایعات همچنین می تواند به جلوگیری از لخته شدن خون و عفونت ادراری کمک کند.

درصورتی که مکمل های آهن باعث نفخ شکم شوند، مایعات می توانند به مقابله با این موضوع کمک کنند.

بطور متوسط شما پس از زایمان، روزانه باید بیش از سه لیتر مصرف مایعات داشته باشید.

 

5- از یبوست جلوگیری نمایید

ملین ها می توانند به یبوست کمک کنند ولی عوارض جانبی آنها، مشکلات فقر آهن است.

برای مقابله با یبوست می توانید میزان مصرف مایعات را نیز افزایش دهید.

 

6- استراحت خوب باعث بهبود کم خونی پس از زایمان می شود

در صورت احساس خستگی زیاد به دلیل سطح پایین آهن، استراحت کافی داشته و از فشار بیش از حد به خود خودداری کنید.

 

7- از خود در برابر عفونت محافظت کنید

با کم شدن سطح ایمنی در بدن، کم خونی ممکن است افزایش یابد.

در صورت مشاهده علائم عفونت با پزشک تماس بگیرید و در صورت لزوم آنتی بیوتیک مصرف کنید.

 

8- با پزشک مشورت کنید

در صورتی که متوجه کم خونی پس از زایمان هستید، به پزشک مراجعه کنید.

شما باید آزمایش خون انجام دهید تا پزشک باتوجه به شرایط شما میزان مصرف مکمل های آهن را تجویز کند.

اگر سطح آهن همچنان پایین باشد، پزشک ممکن است تزریق درون وریدی آهن یا انتقال خون را به شما توصیه کند.

بطور کلی اگر علائم غیر معمولی را پس از زایمان تجربه کردید، بلافاصله با پزشک مشورت کنید.

پزشک ممکن است برای جلوگیری از کم خونی در حین بارداری و بعد از زایمان ، 30 الی 50 میلی گرم در روز مکمل آهن برای شما تجویز نماید.

 

همچنین بخوانید: 9 قدم برای آرامش ذهن مادر و کودک

 

می توانید برای حفظ سطح آهن کافی در بدن، با یک متخصص تغذیه مشورت کنید تا با بهبود رژیم غذایی و مصرف مواد مغذی به شما کمک کند.

با رعایت نکات این مطلب کیدمام و داشتن رژیم غذایی غنی از آهن و مصرف مکمل های آهن در دوران بارداری می توان از کم خونی پس از زایمان پیشگیری کرد.