اوق زدن ( عق زدن ) نوزاد نوعی ریفلاکس و پاسخ خودکار عضلانی است که در آن مواد غذایی یا جسم خارجی از گلو به سمت دهان پرتاب میشود.
اوق زدن ، نوزادان را از خفگی محافظت می کند. این ریفلاکس در نوزادان بسیار حساس است با بزرگتر شدن نوزاد، حساسیت آن به مرور کاسته میشود.
این مطلب کیدمام را بخوانید تا درمورد دلایل اوق زدن، پیشگیری از اوق زدن های مکرر و تفاوت های اوق زدن با خفگی بیشتر بدانید.
اوق زدن ، در محافظت از نوزاد شما كه هم اکنون در حال یادگیری مهارتهای خوردن و آشامیدن است، نقش اساسی دارد.
اوق زدن مانع از خفگی نوزاد میشود، بدین ترتیب که نوزادان در هنگام خوردن غذاهایی که قادر به جویدن یا بلعیدن آن نیستند، اوق میزنند.
اگر نوزاد نتواند مواد غذایی یا هر جسم خارجی را که در دهان خود نگه داشته می شود اوق بزند، این مواد می توانند از طریق ریه به مجاری تنفسی راه پیدا کنند و منجر به انسداد مجاری تنفسی شوند.
انسداد مجاری تنفسی توسط غذا یا اسباب بازی های کوچک می تواند تهدیدی جدی برای زندگی نوزاد باشد.
چرا و چه موقع نوزاد اوق میزند؟
اوق زدن گاه به گاه در نوزادان طبیعی است. شیر خوردن سریع یا بیش از اندازه معمولا باعث شود که نوزاد در حین تغذیه از شیر مادر یا شیر خشک دچار اوق زدن شود.
اوق زدن شیر مادر توسط نوزاد
اوق زدن بر روی شیر مادر می تواند به دلیل سرازیری بیش از حد شیر به سمت دهان نوزاد باشد.
در صورتیکه نوزاد شما هنگام تغذیه از شیر مادر اوق میزند، کمک یک مشاور شیردهی برای مدیریت مشکلات تغذیه با شیر مادر مفید است.
اوق زدن شیر خشک
غیر استاندارد بودن سر شیشه شیر یک دلیل مهم برای اوق زدن هنگام تغذیه با شیشه شیر است.
شیشه شیرهایی که نوک بزرگتری دارند، ریفلاکس اوق زدن را در نوزادان تحریک میکنند.
بزرگ بودن سوراخ سرشیشه نیز باعث سرازیری شیر بیشتری به دهان نوزاد شده و بلعیدن منظم شیر را مختل میکند.
اوق زدن دندان گیر و پستانک
نوزاد ممکن است در روزهای ابتدایی استفاده از دندان گیر و پستانک، دچار اوق زدن شود.
اوق زدن غذاهای جامد توسط نوزاد
بیشتر نوزادان در هنگام خوردن غذاهای جامد دچار اوق زدن میشوند.
غذا خوردن مهارتی است که نوزاد به مرور زمان آنرا یاد میگیرد. بافت غذای جامد نیز می تواند دلیلی برای اوق زدن نوزادان باشد زیرا جویدن و بلعیدن برخی غذاها برای نوزاد دشوار است.
حتی غذای پوره شده نیز ممکن است به دلیل مبتدی بودن نوزاد در مهارتهای خوردن، باعث اوق زدن او شود.
اوق زدن در هنگام خوردن غذاهای جدید و ناآشنا نیز ممکن است اتفاق بیافتد.
اوق زدن بیش از حد نوزاد
اوق زدن بیش از حد نوزاد به دلایل زیر است:
اوق زدن های مکرر نوزاد، به دلیل عدم هماهنگی حرکت دهان، زبان و فک ها برای جویدن و بلعیدن، در چند ماه اولیه طبیعی است.
اغلب نوزادان در طول رشدشان مهارتهای خوردن و آشامیدن را یاد می گیرند.
البته نوزادان مبتلا به اختلالات عصبی و ناهنجاری های ساختاری دهان و دندان، ممکن است نتوانند به این نقطه عطف رشد برسند و دچار اوق زدن های مزمن میشوند.
اغلب این نوزادان به مداخلات و آموزش اضافی برای تکمیل مهارت های خود نیاز دارند.
موقعیت ها و تکنیک های نادرست تغذیه از سوی شما نیز ممکن است باعث ایجاد اوق زدن های مکرر نوزادتان شود.
بافت سخت و ضخیم غذا، خوراندن غذا یا شیر بیش از حد یا خوراندن لقمه های بزرگ به نوزاد از دلایل اوق زدن های مکرر نوزاد هستند.
توجه: اوق زدن نوزاد ربطی به وجود یا عدم وجود دندان ندارد.
اغلب تصور میشود که نوزادان برای غذا خوردن صحیح به دندان نیاز دارند اما واقعیت این است که لثه نوزادان برای غذا خوردن به اندازه کافی قوی است.
اوق زدن یا خفگی؟
تشخیص و تمایز بین اوق زدن و خفگی در نوزادان ضروری است زیرا خفگی نیاز به اقدامات فوری دارد.
اوق زدن می تواند هنگامی اتفاق بیفتد که نوزاد حتی هیچ چیزی در دهان خود نداشته باشد. به عنوان مثال نوزادان و کودکان نوپا ممکن است وقتی غذایی که آنرا دوست ندارند را می بینند، اوق بزنند.
در مقابل، خفگی به این معنی است که چیزی در مجاری تنفسی فوقانی نوزاد گیر کرده و نوزاد نمی تواند آن را بیرون بیاندازد.
تفاوت اوق زدن و خفگی
خفگی | اوق زدن |
| لب ها آبی میشوند | صورت قرمز روشن و دهان باز میشود – زبان جلو می آید |
| نوزاد ساکت است و اغلب ناتوان در ایجاد هر گونه سر و صدا | ترشح بزاق یا سرفه برای پاکسازی دهان |
| خفگی تصادفی است و مکانیزم دفاعی نمیباشد. | نوزادان برای جلوگیری از خفگی خود، از ریفلاکس اوق زدن استفاده می کنند. |
| برای خارج کردن مواد غذایی یا هرگونه موادی که مجاری تنفسی را مسدود کرده، کمک های اولیه انجام دهید. | در هنگام اوق زدن دخالت نکنید، خود نوزاد می تواند آنرا مدیریت کنند. مداخله شما ممکن است منجر به خفگی شود. |
اگر مطمئن هستید که نوزاد شما در حال اوق زدن است هیچ کاری نکنید و اجازه دهید نوزاد غذایی را که قادر به قورت دادن آن نیست بیرون بریزد.
مداخله در حین اوق زدن ممکن است باعث خفگی شود ، بنابراین به کودک خود اجازه دهید از ریفلاکس محافظ خود استفاده کند.
اگر مشکل اوق زدن به درازا انجامید به او کمک کنید تا غذا را تف کنند.
اگر کودک در حال اوق است و قادر به بیرون آوردن غذا نیست، میتوانید از انگشت کوچک خود برای بیرون کشیدن مواد غذایی از دهان کودک استفاده کنید.
قبل از سرگیری غذا اجازه دهید کودک آرامش کامل خود را بدست بیاورد.
اگر رنگ کودک شما آبی شده و ساکت است، دچار خفگی شده و به کمک فوری شما احتیاج دارد.
نوزادی که در حال خفگی است ممکن است نتواند نفس بکشد یا صدا تولید کند. او برای پاکسازی مجاری تنفسی خود به کمک های اولیه مانند ضربات به کمر یا فشار به قفسه سینه نیاز دارد.
اگر کودک هوشیاری خود را از دست داد، باید ضربات به پشت یا فشار به قفسه سینه را متوقف کنید و فورا با اورژانس تماس بگیرید.
یادگیری کمک های اولیه و تکنیک های احیای قلبی ریوی در چنین شرایطی برای شما مفید است.
چگونه می توان از اوق زدن نوزاد پیشگیری کرد؟
اگرچه اوق زدن نوعی مکانیسم دفاعی است، اما اوق زدن های مکرر می تواند در خوردن و آشامیدن نوزاد اختلال ایجاد کند و ممکن است منجر به کمبود دریافت مواد مغذی و تاخیر در رشد شود.
اوق زدن های مکرر در نوزادان بالاتر از چهار تا شش ماه نشانه ای از بیماری های پنهان و یا ناشی از مهارت های اشتباه غذا خوردن و آشامیدن نوزاد است.
اگر کودک شما مکررا اوق می زند باید از یک متخصص اطفال کمک بگیرید.
ترفندهایی برای جلوگیری از اوق زدن نوزاد
مطمئن باشید نوزاد شما قبل از شروع غذاخوردن، آرامش دارد.
هرگز نوزاد را به غذا خوردن بیش از حد مجبور نکنید.
شیشه شیر مناسب را انتخاب کنید. برای انتخاب اندازه بطری و سر شیشه و اندازه سوراخ سر شیشه مناسب نسبت به سن و مهارت های تغذیه کودک، از یک متخصص کمک بگیرید.
اطمینان حاصل کنید که کودک شما قبل از شروع غذای جامد، می تواند به صورت راست بنشیند.
از یک میز و صندلی استفاده کنید تا کودک هنگام غذا خوردن در حالت راست قرار گیرد.
هرگز در حالت خوابیده یا هنگام بازی به کودک غذا ندهید.
به جای اینکه یک قاشق پر را کاملا در دهان او قرار دهید، مقدار کمی غذا را روی نوک قاشق بگذارید و آنرا جلوی زبان کودک بگذارید. این روش به کودک شما اجازه می دهد تا بدون تحریک ریفلاکس خود، غذا را از روی قاشق بمکد.
غذا را در لقمه های کوچک به نوزاد بدهید.
از دادن غذاهایی مانند آجیل، پاپ کورن و حبه انگور کامل که می توانند خطر خفگی را در پی داشته باشند، خودداری کنید.
حتما بخوانید: خروپف و خرناس نوزاد ؛ صفر تا صد دلایل، علائم و درمان آن
اوق زدن می تواند برای مادران دردناک باشد ولی باید بدانید که این مشکل یک نوع مکانیسم طبیعی برای جلوگیری از خفگی نوزاد است و از سوی دیگر با بزرگ شدن کودک، این مشکل به مرور کم و کمتر می گردد.
در این مطلب کیدمام نیز راه های جلوگیری از اوق زدن نوزاد ارائه شد. امیدواریم لحظات خوشی را با فرزند دلبندتان سپری کنید.