زایمان در آب به عنوان یکی از روش های جدید زایمان برای بسیاری از مادران باردار جالب توجه است.
خانم‌هایی که قبلا از این روش برای به دنیا آوردن فرزند خود استفاده کرده‌اند ابراز می‌دارند که این روش فشار روحی و درد کمتری به همراه دارد و خاطره شیرین‌تری از زایمان را در ذهن آن‌ها باقی گذاشته است.
با این وجود عده‌ای نیز مخالف این روش از زایمان می‌باشند و خطر انتقال بیماری به کودک و احتمال خفگی نوزاد را جزو مخاطرات این روش می‌دانند.
کیدمام در ادامه این مطلب مزایای زایمان در آب و عوارض زایمان در آب را برای شما بیان خواهد کرد.
مزایای زایمان در آب چیست؟
- کاهش احتمال نیاز به انجام اپیزیاتومی یا همان برش پرینه در زایمان طبیعی
- انجام شدن زایمان بصورت طبیعی که قطعا سالم‌تر از سزارین است
- زایمان طبیعی در آب می‌تواند دردهای انقباضی شکم را کاهش دهد (این روش از زایمان، تفاوتی با زایمان طبیعی نداشته و تنها در کاستن از درد موثر است و نباید توقع زایمان بدون درد داشت.)
- زنانی که در آب زایمان می‌کنند، نسبت به سایر افراد کمتر نیاز به آرام بخش و مسکن دارند.
- کاهش احتمال نیاز به تزریق داروی بیهوشی اپیدورال (اپيدورال روشی برای كاهش درد در زايمان می‌باشد که در آن تزريق داروی بی‌حسی به قسمتی از گودی كمر شما، با استفاده از يك سوزن خميده و توخالی است.)
- در این روش مادر می‌تواند در هر حالتی که راحت‌تر است قرار بگیرد که این امر برای زایمان راحت‌تر است.
- با کاهش استرس، هورمون‌های استرس (که موجب افزایش فشار خون می‌گردند) کمتر در بدن مادر تولید می‌شود و فشار خون مادر در حین تولد کاهش می‌یابد.
- خوابیدن و نشستن در آب باعث تولید اندورفین می‌شود که مهار‌کننده درد است.
متخصصان اظهارمی دارند که این نوع زایمان برای کسانی که دوره بارداری سالم و عادی را گذرانده‌اند و بیماری ثانویه‌ای ندارند پیشنهاد می‌گردد.
عوارض زایمان در آب چیست؟
نویسندگان مختلفی عوارض بدی را درباره زایمان در آب مننتشر کرده‌اند. برخی از این عواض شامل موارد زیر است:
- مرگ بی‌دلیل نوزاد
- احتمال خفگی
- مسمومیت با آب (هیپوناترمی)
- ورود آب به ریه‌های نوزاد و آسپیراسیون آب که می‌تواند منجر به بیماری تنفسی گردد
- پارگی بند ناف و عفونت‌های دیگر از جمله سودوموناس باکتریمی
چه موقع انجام زایمان در آب امکان پذیر است؟
زایمان در آب برای همه خانم‌ها قابل انجام نیست. شرایط کلی برای این عمل به شرح زیر است:
- در طول دوران بارداری نباید هیچ عارضه‌ای در مادر وجود داشته باشد
- ضربان قلب نوزاد باید خوب باشد و پیش از زایمان مدفوع نکرده باشد
- مادر باید عفونت یا پارگی طولانی مدت کیسه آب نداشته باشد
- لگن مادر باید در شرایط مناسب باشد و بچه هم خیلی درشت نباشد
- زنانی که مایل به انجام زایمان در آب می‌باشند نباید به بیماری دیابت، بیماری قلبی، کلیوی و نیز به بیماری هرپس مبتلا باشند.
آموزش زایمان در آب
معمولا زنان قبل از آموزش، از انجام زایمان در آب احساس نگرانی دارند.
به همین دلیل به خانم‌هایی که می‌خواهند از این روش به عنوان یک روش کمکی برای کم کردن به دردهای زایمانی استفاده کنند توصیه می‌شود حتما کلاس‌های آموزشی را گذرانده و از مراکزی که کار زایمان در آب را انجام می‌دهند، بازدید کنند.
این کلاس‌ها به صورت استاندارد به مدت 8 هفته و از هفته بیستم بارداری شروع می‌شود؛
در این کلاس‌ها، وان آب نیز با درجه حرارت بدن تنظیم شده و تمام پروسه زایمان زیر آب همراه با فیلم‌های آموزشی مرور و تمرین می‌شود.
زنان باید همراه با همسران یا همراهی که قرار است در زمان زایمان او را همراهی کند در این کلاس‌ها حاضر شوند؛
چرا که ممکن است در مراحل زایمان، مشکلی پیش آید که در صورت عدم آشنایی همسر و همراه با این مشکلات و پروسه زایمان، می‌تواند باعث ترس و وحشت همراه شده و این اضطراب و نگرانی به زنان در زمان زایمان منتقل شود.
روش‌های انجام زایمان زیر آب
زایمان در آب به دو روش انجام می‌گیرد:
روش اول: خانم باردار قبل از زایمان، تمام مراحل زایمان را در زیر آب انجام می‌دهد و زمانی که دهانه رحم کاملا باز شده و برای بیرون آمدن بچه آماده می‌شود، روی تخت زایمان رفته و مرحله آخر زایمان را روی تخت انجام می‌دهد.
روش دوم: خانم باردار تمام مراحل زایمان و دردهای زایمانی را داخل آب تجربه کرده و نوزاد نیز در آب متولد و در آب رها می‌شود. پرسنل اتاق زایمان بچه را از زیر آب گرفته و به مراحل دیگر زایمان کمک و رسیدگی می‌کنند.
فرایند و مراحل زایمان در آب چگونه است؟
در ایالات متحده آمریکا، پزشکان بعد از ده ثانیه نوزاد را از آب بیرون می‌کشند.
از نظر فیزیولوژیکی، جفت، اکسیژن مورد نیاز کودک را تأمین می‌کند و هرگز نمی‌توان پیش‌بینی کرد که چه مدت بعد از جدا شدن جفت از نوزاد، جریان اکسیژن متوقف می‌شود.
بنابراین بهتر است بعد از اینکه نوزاد به دنیا آمد برای دقایقی در آغوش مادر رها شود.
بند ناف نیز انتقال اکسیژن لازم به نوزاد را تضمین می‌کند. درجه حرارت آب باید به گونه‌ای باشد که مادر در آن احساس آرامش کند. (معمولاً بین ۳۵ -۳۷ درجه سانتیگراد مناسب است.)
دمای آب نباید بیشتر از ۳۸ درجه سانتیگراد باشد، زیرا دمای بدن مادر بالا می‌رود و ضربان قلب نوزاد افزایش می‌یابد.
بهتر است زمانی که مادر درون آب است، مقدار زیادی آب بنوشد و روی صورت و گردن او آب خنک اسپری شود. می‌توان از یک پارچه نمناک و خنک نیز استفاده کرد و آن را روی صورت و گردن او قرار داد.
سایر نکات مربوط به زایمان در آب:
تنفس نوزاد زیرآب
با مطالعه درباره این موضوع، اولین و ساده‌ترین پرسشی که در ذهن نقش می‌بندد این است که تنفس نوزاد زیر آب چگونه است؟
عوامل متعدد و طبیعی در جلوگیری از بلعیدن آب توسط نوزاد، در اولین لحظه تولد دخالت دارند. اکسیژن مورد نیاز در دوران جنینی از جفت و از طریق بند ناف تأمین می‌شود.
اما جنین از هفته دهم به بعد، با حرکت دادن عضلات بین دنده‌ای و دیافراگم یک الگوی منظم و موزون شروع به تمرین تنفس می‌کند.
مایعات ریوی داخل ریه جنین وجود دارند که از لحاظ شیمیایی به مایعات معده شبیه هستند.
این مایعات وارد دهان جنین شده و بلعیده می‌شوند. مقدار بسیار کمی از مایع آمنیوتیک در رحم مادر وجود دارد.
۲۴- ۴۸ ساعت قبل از شروع دردهای زایمان، مقدار پروستاگلاندین از جفت به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد که منجر به کاهش و یا توقف حرکات تنفسی جنین می‌گردد.
(FBM) یا به تعویق افتادن کار عضلات دیافراگم و عضلات بین دنده‌ای، جریان خون به اعضای حیاتی بدن از جمله مغز، افزایش می‌یابد.
زمانی که نوزاد به دنیا می‌آید، هنوز مقدار پروستاگلاندین زیاد است و عضلات تنفسی به راحتی فعالیت نمی‌کنند.
یکی دیگر از عواملی که دانشمندان معتقدند که بر این موضوع مؤثر است، درجه اختلاف دما است.
نوزاد چگونه متوجه فضای خاج از بدن مادر می شود؟
درجه حرارت آب نزدیک به درجه دمای بدن مادر است و همین شباهت مانع از تشخیص نوزاد در ایجاد و درک تغییرات می‌شود.
هر چقدر دمای آب پایین‌تر باشد، نوزاد کمتر برای نفس کشیدن تحریک می‌شود.
یکی دیگر از نکات مهم که به آن توجه نمی‌شود، این است که آب و مایعات داخل ریه جنین هر دو هیپرتونیک هستند؛ بنابراین حتی اگر آب وارد دهان نوزاد هم شود، نمی‌تواند به داخل ریه نفوذ کند؛
زیرا هر دوی این مایعات سنگین و متراکم‌اند و نمی‌توانند با یکدیگر در یک جا جمع شوند.
به این موضوع نیز توجه داشته باشید که نوزاد به دنیا آمده از طریق بند ناف به مادر متصل است.
حنجره تحت پوشش گیرنده‌های چشایی قرار دارد و تعداد این گیرنده‌ها، پنج برابر بیشتر از گیرنده‌های روی زبان می‌باشد؛
بنابراین به محض اینکه ماده‌ای از حنجره بگذرد، گیرنده‌های چشایی فعال و حنجره به طور خودکار بسته شده و آب به جای اینکه استنشاق شود، بلعیده می‌شود.
خداوند این واکنش را در تمامی نوزادان گذاشته است تا به آسانی از شیر مادر تغذیه کنند.
بعد از ۶ – ۸ ماهگی این ویژگی به طور مرموزی ناپدید می‌شود. نوزاد آنقدر باهوش است که می‌تواند تشخیص دهد که چه ماده‌ای در گلوی اوست و فرق میان شیر مادر، شیر گاو و مایع آمینوتیک را تشخیص دهد.
نوع تنفس و طریقه خوردن غذاهای مختلف مادر با توجه به تنوع آن تغییر می‌کند.
تمامی این عوامل منجر می‌شود تا کودکی که درون آب به دنیا می‌آید، تا زمانی که از آب گرفته می‌شود نفس نکشد و نفس کشیدن او همانند زمانی باشد که داخل رحم مادر است و به محض اینکه از آب گرفته می‌شود شروع به نفس کشیدن می‌کند.
به عبارت دیگر، به محض اینکه نوزاد از آب گرفته و متوجه تغییر محیط می‌شود، یک سری از تغییرات شیمیایی و هورمونی و پاسخ‌های فیزیکی درون بدن او رخ می‌دهد و شروع به تنفس می‌کند.
در واقع اتفاقات مختلفی در بدن نوزاد رخ می‌دهد. عملکرد گردش خون جنین به گردش خون نوزاد تبدیل می‌شود.
ریه‌ها برای اولین بار اکسیژن را تجربه می‌کنند.
دانشگاه‌ها و مراکز پزشکی، سال‌هاست که به دانشجویان خود آموزش می‌دهند که اولین نفس نوزاد به فشار عبور از مجرای زایمان بستگی دارد و سپس در قفسه سینه بر اثر فشار خلائی ایجاد می‌شود که برای پر شدن این خلاء، نوزاد شروع به تنفس می‌کند.
البته در حال حاضر دانشمندان دریافته‌اند که این موضع صحت نداشته و هیچ خلائی وجود ندارد. روی نوزادی که در آب به دنیا می‌آید، مکانیسم‌های بالا اتفاق می‌افتد و منتظر می‌ماند تا از آب گرفته شود و تنفس طبیعی خود را آغاز کند.