شب ادراری در کودکان و نوجوانان ؛ علل، راهکارها و روش های درمانی خانگی

شب ادراری در کودکان زیر پنج سال به دلیل آنکه بدن آنها هنوز کنترل مثانه را یاد نگرفته است، طبیعی است.

اما اگر سن کودک شما از پنج سالگی گذشته است و هنوز شب ادراری دارد (که به آن شب ادراری اولیه گویند) یا اگر کودک شما بطور ناگهانی شب ادراری را دوباره شروع کرده است (شب ادراری ثانویه)، پس شاید شما تمایل داشته باشید از دلایل آن مطلع شوید.

در این مطلب، کیدمام در مورد دلایل، راهکارها و درمان های خانگی که ممکن است در کنترل شب ادراری کودکان موثر باشد، مواردی را بیان می نماید. پس تا انتها با ما همراه باشید؛

 

چرا کودکان شب ادراری دارند؟

در اکثر قریب به اتفاق کودکانی که این مشکل را دارند، به طور طبیعی این موضوع برطرف می گردد. اما دانستن علت شب ادراری در کودکان برای جلوگیری از آن مهم است.

در ادامه کیدمام برخی از دلایل احتمالی این مشکل در کودکان را بررسی می نماید:

 

الف) علل شب ادراری اولیه در کودکان

هیچ دلیل قطعی برای شب ادراری اولیه در کودکان وجود ندارد. اما در مطالعات صورت گرفته چند فاکتور که بیشترین ارتباط را برای این موضوع در کودکان می تواند داشته باشد بیان شده است:

 

1- تأخیر در بلوغ

تأخیر در بلوغ یکی از دلیل معمول شب ادراری اولیه در کودکان است که البته اثبات آن دشوار است.

به طور کلی در بدن با رشد کودک کنترل لازم مثانه ایجاد می شود و کودک در هنگام نیاز به دستشویی کردن، از خواب بیدار میشود.

اما در برخی از کودکان کنترل مثانه به تأخیر می افتد و در نتیجه نگه داشتن ادرار برای کودک دشوار می گردد و در نتیجه باعث شب ادراری می گردد.

 

2- خواب عمیق

کودکانی که بسیار عمیق می خوابند ، گاهی اوقات سیگنال مغز مبنی بر پر بودن مثانه را از دست می دهند و در نهایت جای خود را خیس می کنند.

با این حال ، مطالعات نشان می دهد که شب ادراری برای کودکانی که الگوی خواب طبیعی دارند نیز می تواند یک مشکل باشد. همچنین مشخص شده است که خیس شدن تخت در کودکانی که با آپنه خواب، همراه با انسداد مجاری تنفسی فوقانی مواجه هستند، دیده می شود.

 

3- عدم تعادل هورمونی

هورمون ضد ادرار (ADH) از ایجاد ادرار اضافی بدن در شب جلوگیری می کند.

اگر بدن کودک به اندازه کافی این هورمون را تولید نکند، در این صورت شب ها ادرار بیشتری تولید می شود که همراه با عدم کنترل مثانه، این امر می تواند منجر به شب ادراری در کودکان بزرگتر شود.

 

4- اختلال عملکرد دستگاه تحتانی ادراری

این موضوع نیز می تواند دلیل دیگری برای شب ادراری باشد که در این شرایط بین مثانه و مجرای خروجی (دهانه مثانه) عدم هماهنگی وجود دارد و این موضوع باعث می شود مثانه به طور موثر خالی نشود و منجر به اسپاسم و سفتی عضله مثانه شود.

 

5- ژنتیک

گاهی اوقات ژنتیک می تواند دلیل شب ادراری باشد.

طبق تحقیقات صورت گرفته در خانواده هایی که هر دو والدین شب ادراری شبانه داشتند، احتمال ابتلای کودکان به آن 77٪ و اگر یکی از والدین این مشکل را داشته است، احتمال 45٪ برای کودکان وجود دارد.

در صورتی که هیچکدام از والدین مشکل شب ادراری نداشته اند، احتمال این موضوع در کودکان صرفا 15٪ است.

 

6- عوامل روانشناختی

اگرچه مطالعات نشان داده است که رابطه بین عوامل روانشناختی و شب ادراری کودکان می تواند اتفاقی باشد، اما این موضوع نیز می تواند یکی دیگر از دلایل باشد.

بر اساس تحقیقات صورت گرفته کودکانی که شب ادراری دارند، 2.88 برابر خطر ابتلا به اختلال بیش فعالی – عدم تمرکز (ADHD) را دارند که این موضوع می تواند دلیل تأخیر در توسعه سیستم عصبی مرکزی باشد.

البته این بدان معنا نیست که تمام کودکانی که این معضل را دارند، دارای مشکلات روانشناختی نیز هستند و برای روشن کردن این موضوع بهتر است با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.

شب ادراری تقصیر کسی نیست. بنابراین ، هیچ دلیلی ندارد که کودک را مقصر دانسته و او را به خاطر این کار سرزنش کنید، زیرا اینکار صرفا ممکن است بر استرس کودک بیفزاید و اوضاع را بدتر کند.

 

همچنین بخوانید: 7 دلیل شب بیداری کودکان خردسال

 

ب) علل شب ادراری ثانویه در کودکان بزرگتر و نوجوانان

در صورتی که فرزند شما پس از گذشت حداقل شش ماه به طور ناگهانی مجددا دچار مشکل شب ادراری شده باشد به آن شب ادراری ثانویه گویند.

اگرچه تفاوت عمده ای بین عواملی که باعث شب ادراری اولیه یا ثانویه می شوند وجود ندارد اما چند عامل موثر دیگر برای این معضل ناگهانی کودک شما وجود دارد.

 

1- مشکلات ادراری اکتسابی

برخی از کودکان به دلیل مشکلات دستگاه ادراری مانند تومورها ممکن است دچار شب ادراری ثانویه شوند. با این حال علائم دیگری نیز برای چنین مشکلاتی وجود دارد و تشخیص پزشک لازم است.

 

2- نگه داشتن بیش از ادرار

نگه داشتن بیش از حد و طولانی ادرار در طول روز می تواند منجر به مشکلات کنترل مثانه شود و درنتیجه باعث شب ادراری کودک می شود.

این می تواند دلیل شروع ناگهانی شب ادراری باشد.

 

3- تغییرات هورمونی در بلوغ

نوجوانان تغییرات هورمونی را تجربه می کنند که می تواند بر سطح ADH آنها تأثیر بگذارد. این موضوع می تواند منجر به افزایش تولید ادرار در هنگام خواب شود.

 

4- مشکلات پزشکی

ممکن است به دلیل یک بیماری زمینه ای مانند دیابت، عفونت های ادراری و یبوست، شب ادراری ثانویه نیز انجام شود.

این موضوعات می تواند تعداد دفع ادرار کودک در طول شبانه روز را افزایش دهد.

 

5- مشکلات روانی

اضطراب و استرس گاهی اوقات باعث شب ادراری ثانویه در نوجوانان می شود.

اگر در ابتدای کار با استرس و اضطراب کودک به درستی برخورد نشود، این موضوع می تواند به یک روند پیچیده تبدیل شود.

سرزنش یا توبیخ کودک می تواند وضعیت را بدتر کند.

 

6- نوشیدنی های حاوی کافئین

اگر کودکان شما قبل از خواب نوشیدنی های کافئین دار مصرف می کنند، احتمال پر شدن مثانه قبل از صبح بیشتر است.

 

7- یبوست

حرکات نامنظم روده می تواند به قسمت انتهایی روده بزرگ (راست روده) فشار وارد کند و در نتیجه ممکن است در سیگنال های عصبی مثانه و مغز تداخل ایجاد کند.

 

8- سو استفاده جنسی

گاهی اوقات اگر کودک قربانی سو استفاده جنسی باشد، به طور ناگهانی شروع به شب ادراری می کند.

در این شرایط باید به دنبال علائم دیگری مانند عفونت های مکرر دستگاه ادراری، درد مقعد یا واژن، ترشحات غیر معمول و… باشید.

 

9- ناهنجاری در سیستم عصبی

این موضوع نیز ممکن است باعث مشکلات عصبی شود که ممکن است شب ادراری به عنوان یک اثر جانبی آن باشد.

 

بیشتر بخوانید: عوامل موثر بر تغییر ناگهانی رفتار کودک

 

روش های درمانی برای کاهش شب ادراری در کودکان

اولین قدم مراجعه به یک متخصص اطفال است تا بفهمید چرا کودک شما شب ادراری دارد. بدون تشخیص صحیح پزشک، پیدا کردن دلیل این معضل آسان نیست.

بعضی اوقات می توان با کمی تغییر در روال خواب مشکل کودک را درمان کرد در حالی که در موارد دیگر ممکن است به مداخله پزشکی نیاز باشد.

پزشک کودک شما بهترین فرد برای تصمیم گیری در مورد روند درمان است. با این حال دانستن سایر گزینه های درمانی موجود بسیار مهم است.

بطور کلی درمان شب ادراری را می توان به دو روش رفتاری و دارویی دسته بندی کرد.

معمولاً درمان ترکیبی بر اساس علت اصلی آن در کودکان توصیه می شود.

 

1. انگیزش درمانی

این روش که به عنوان اوروتراپی (ادرار درمانی) نیز شناخته می شود، به عنوان اولین خط درمانی برای شب ادراری در کودکان در نظر گرفته می شود.

این درمان شامل یک سری تمرینات برای ایجاد کنترل مثانه در کودکان است.

تخلیه منظم مثانه، محدود کردن میزان مصرف مایعات یک تا دو ساعت قبل از خواب، اصلاح رفتار، تمریناتی جهت تقویت عضله لگن خاصره و غیره، مواردی است كه پزشک کودک شما را در مورد آنها آموزش می دهد.

از آنجا که این روش درمانی شامل هیچ دارویی نمی شود، عوارض جانبی کمتری نیز دارد.

 

2. دستگاه هشدار شب ادراری

در این روش کودک از لباس مخصوص هشدار شب ادراری استفاده میکند.

هنگامی که اولین قطره های ادرار پارچه را مرطوب کند، کودک متوجه شده و برای خالی کردن مثانه به دستشویی می ورد.

در صورتی که کودک بیدار نشد و یا تمایلی به رفتن به دستشویی نداشت، باید والدین او را همراهی کنند.

در موارد زیر این روش مناسب نمی باشد:

• شب ادراری فقط یک یا دو بار در هفته انجام می شود.
• هیچ علاقه و تمایلی از طرف کودک یا والدین جهت رفتن به دستشویی وجود ندارد.
• اگر والدین کودک را مقصر می دانند.

ایجاد انرژی مثبت مانند برچسب های انگیزشی و تشویق مثبت برای ادامه و موفقیت در این روش های درمانی ضروری است.

 

3. دارو درمانی

این روش درمانی هنگامی توصیه می شود که شب ادراری به دلیل اختلالات هورمونی باشد.

داروهای مخصوص که شامل دسموپرسین استات (DDAVP) است و برای درمان علائم این مشکل استفاده می شود.

پزشک همچنین ممکن است داروهای آنتی کولینرژیک تجویز کند که با جلوگیری از انقباضات مثانه به افزایش ظرفیت مثانه کمک می کند.

 

تغییر در سبک زندگی می تواند باعث کاهش شب ادراری در کودکان شود.

می توانید برای جلوگیری از شب ادراری شبانه این تغییرات ساده را در سبک زندگی کودک امتحان کنید.

این نکات و ترفندها به طور کامل این معضل را درمان نمی کند بلکه به کودک در کنار آمدن با آن کمک می کند.

 

1- در طی نیمه دوم روز، مصرف مایعات را کاهش دهید.

اجازه دهید کودک در طول روز آب بیشتری بنوشد و در عصر و شب آن را به حداقل برسانید.

 

2- قبل خواب از دادن هرگونه مواد تحریک کننده مثانه مانند کافئین که در نوشیدنی ها، کاکائو یا شکلات موجود است، به کودک خودداری کنید.

همچنین از خوردن آب میوه و نوشیدنی های با طعم مصنوعی مانند نوشابه توسط کودک خودداری کنید.

 

3- اگر عادتهای روزانه دستشویی رفتن کودک نامنظم است، برنامه ریزی های لازم را برای انجام آن قرار دهید.

احتمالا در زمان هایی او خواهد گفت که “لازم نیست برود.” اما او را تشویق کنید که به برنامه خود پایبند باشد.

اطمینان حاصل کنید که او حداقل دو بار در دو ساعت قبل از خواب به دستشویی برود.

 

4- کودک را هیدراته نگه دارید تا از تشنگی بیش از حد جلوگیری شود.

همراه داشتن یک بطری آب برای او مفید است تا هر وقت احساس تشنگی داشت، آب بنوشد.

 

5- یک رژیم غذایی سالم و سرشار از فیبر از یبوست جلوگیری می نماید.

 

6- از بیدار کردن کودک در نیمه شب برای رفتن به دستشویی خودداری کنید، زیرا این کار در طولانی مدت به شما کمک نمی کند.

همچنین این می تواند کودک را به دلیل بی خوابی بداخلاق و بی حوصله کند.

 

7- با کودک خود صحبت کنید و از آنها بخواهید تا راه حل هایی را ارائه دهند که بتواند موثر باشد.

 

8- هر پیشرفتی که در کودک احساس کردید حتما همراه با تشویق باشد اما به دلیل عدم پیشرفت، او را توبیخ نکنید.

 

9- افکار مثبت و اطمینان بخشی به خود می تواند برای کودکان بزرگتر و نوجوانان که با مشکلات شب ادراری روبرو هستند مفید باشد.

 

توجه: این تغییرات در سبک زندگی برای نشان دادن اثرات مثبت، زمان بر است بنابراین هنگام آزمایش آنها صبر داشته باشید.

همچنین بهتر است با پزشک کودک خود مشورت کنید تا علت اصلی شب ادراری را بشناسید.

 

حتما بخوانید: پنج راهکار موثر برای کمک به کودک گوشه گیر و منزوی

 

روش و داروهای خانگی برای رفع شب ادراری در کودکان

در ادامه برخی از درمان های خانگی به شما گفته خواهد شد که ممکن است به جلوگیری از شب ادراری کودکان کمک کند.

در اینجا چند درمان خانگی و گیاهی وجود دارد که می توانید امتحان کنید.

بیشتر این روش های درمانی بر اساس شواهد تجربی بدست آمده است، بنابراین نتیجه گیری در مورد اثربخشی آنها دشوار است.

همچنین اثر این درمان های خانگی، زمان بر می باشد. پس باید حوصله داشته باشید.

 

1. ماساژ دادن با روغن زیتون

ماساژ پایین شکم با روغن زیتون ممکن است از خم شدن غیرارادی عضلات لگن که منجر به شب ادراری می شود جلوگیری کند.

روغن زیتون را کمی گرم کنید.

قسمت زیرین شکم را با روغن گرم ماساژ دهید.

هر روز ماساژ را تکرار کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید.

 

2. تمرینات مثانه

چند تمرین ممکن است به تقویت عضلات مجاری ادراری کمک کند و باعث کشش و جلوگیری از انقباض مثانه شود.

نگه داشتن ادرار برای 10 الی20 دقیقه بیشتر (در حالی که کودک دستشویی دارد) به گسترش مثانه و بهبود کنترل آن کمک میکند، اما مطمئن شوید که کودک این کار را برای به تعویق انداختن دستشویی انجام نمی دهد.

تمرین کیگل یا تمرین دیافراگم لگنی باعث انقباض و رهایش پیاپی عضلات قسمت تحتانی لگن خاصره (عضلات دیافراگم لگنی) می ‌شود.

نگه داشتن و فشار دادن یک توپ کوچک (به اندازه یک مشت) بین ران ها (درست بالای زانوها) عضلات لگن را تقویت می کند.

این ورزش ها را حداقل دو بار در روز امتحان کنید تا عضلات لگن تقویت شود و کنترل مثانه بهتر شود.

 

3. دارچین

دارچین دارای خواص آنتی اکسیدانی است و از بروز دیابت نیز جلوگیری می کند.

بنابراین اگر شب ادراری به دلیل عفونت باکتریایی یا دیابت ایجاد شده باشد، هر روز مقداری دارچین می تواند کمک کند.

هر روز یک قطعه دارچین به کودک بدهید تا بجوید.

همچنین می توانید پودر دارچین را در شیر، دسر یا نان برای کودک استفاده کنید.

 

4. آب ذغال اخته

ذغال اخته برای درمان عفونت های دستگاه ادراری مفید است اما برای اثبات این موضوع نیاز به مطالعات بیشتری است.

با این حال اگر شب ادراری کودک به دلیل عفونت ادراری است، ممکن است آب زغال اخته به کودک کمک نماید.

 

5. چهارمغز و کشمش

چهارمغز به همراه کشمش ممکن است در کاهش علائم شب ادراری کمک کند.

قبل از خواب کودک یک میان وعده سبک از یک عدد گردو، بادام، فندق و دو عدد کشمش به او بدهید.

این کار را برای چند ماه تکرار کنید تا پیشرفت چشمگیری حاصل شود.

 

6. سرکه سیب

اعتقاد بر این است که سرکه سیب می تواند در جلوگیری از شب ادراری کمک کند.

بر اساس تحقیقات سرکه سیب سطح اسیدی شکم را کاهش می دهد و باعث تحریک روده شده و در نهایت از شب ادراری کودک جلوگیری می نماید.

سرکه سیب اسیدی است بنابراین دو قاشق غذاخوری از آن را با یک لیوان آب رقیق کنید.

برای شیرین شدن به آن عسل اضافه کنید.

این نوشیدنی را یک یا دو بار در روز به همراه وعده های غذایی به کودک بدهید.

 

7. آمُله یا انگور فرنگی هندی

انگور فرنگی هندی یک درمان موثر در طب‌ سنتی هند است که از شب ادراری کودک جلوگیری می نماید.

انگور فرنگی را تخلیه کرده و آنها را به قطعات کوچک خرد کنید.

انگور فرنگی خرد شده را چرخ کرده و عسل را به مخلوط اضافه کنید.

کمی زردچوبه اضافه کنید و خوب مخلوط کنید.

هر روز صبح یک قاشق از آن را به کودک بدهید.

 

8. عسل

دادن یک قاشق چای خوری کوچک عسل برای کودک خردسال و یک قاشق غذاخوری برای یک نوجوان می تواند به کاهش شب ادراری کمک کند.

 

9. شکر زرد

شکر زرد گرمای بدن کودک شما را افزایش داده و آن را گرم نگه می دارد بنابراین ممکن است مشکل شب ادراری را به حداقل برساند.

می توانید هر روز صبح یک لیوان شیر گرم به همراه یک تکه شکر زرد به کودک بدهید.

همچنین می توانید با دانه های کنجد بو داده و شکرزرد همراه با کمی نمک یک خوراکی تهیه کنید.

 

10. دانه خردل

بذر خردل برای کمک به کودکان مبتلا به عفونت ادراری (UTI) توصیه می شود که می تواند باعث جلوگیری از شب ادراری در کودکان خردسال شود.

در نصف فنجان شیر، نصف قاشق چای خوری پودر خردل خشک را اضافه کنید.

هر روز آن یک ساعت قبل از خواب به کودک بدهید تا بنوشد.

 

همچنین بخوانید: نکات مهم درخصوص داشتن کودک شاد و سرزنده

 

اکثر کودکان و نوجوانان به دلیل شب ادراری خجالت می کشند و آنها به حمایت همه جانبه اطرافیان نیاز دارند.

البته که شستن مرتب لباسها و ملافه های کثیف برای شما بسیار سخت و خسته کننده است اما به کمک موارد این مطلب کیدمام این مشکل قابل رفع است.

صبور باشید تا به بهترین شکل ممکن از این دوره نیز گذر کنید.