بیماری دست، پا و دهان یا HFMD در نوزادان و کودکان ؛ علل، علائم و درمان های خانگی

بیماری دست، پا و دهان در کودکان و نوزادان یا به اختصار HFMD چیست؟

بیماری دست، پا و دهان یا به اختصار HFMD همانطور که از نامش پیداست عفونتی است که بر روی پوست دست، پا و اطراف دهان تأثیر می گذارد و همچنین علائم آن در داخل دهان و پشت حلق نوزاد نیز قابل مشاهده است.

این بیماری ابتدا با یک زخم در دهان شروع شده و در مرحله بعدی باعث بروز بثورات و راش های پوستی در کف دست و کف پای نوزاد میشود.

 

چه عواملی باعث بیماری دست، پا و دهان در نوزادان می شود؟

تمامی ویروس های خانواده انتروویروس باعث ابتلا به  HFMD میشوند که رایج ترین آنها ویروس های کوکساکی (Coxsackie A) و انتروویروس ۷۱ (EV71)  میباشند.

 

بیماری دست، پا و دهان در نوزادان چقدر شایع است؟

HFMD در نوزادان و کودکان خردسال (۲ هفته تا ۳ ساله) شایع تر از کودکان بزرگتر می باشد.

این بیماری بیشتر در طول تابستان و فصل زمستان شیوع دارد.

 

نوزاد چگونه ویروس HFMD را دریافت میکند؟

1- تماس پوستی با فرد آلوده

کودک در صورت تماس با فرد آلوده از طریق دست دادن و در آغوش گرفتن، می تواند به ویروس مبتلا شود.

بوسیدن همچنین می تواند ویروس را از طریق تاول های اطراف دهان منتقل کند.

 

2- استنشاق ترشحات تنفسی فرد آلوده هنگام عطسه

استنشاق ترشحات تنفسی دفع شده توسط فرد آلوده هنگام عطسه یا سرفه ویروس را به دیگران منتقل میکند.

 

3- انتقال از طریق مدفوع

کودک نوپا ممکن است در صورت بازی با خاک آلوده به مدفوع ویروسی، به این بیماری مبتلا شود.

یا اگر به پوشک آلوده خواهر یا برادرش دست بزند و دستان خود را نشوید، ممکن است ویروس را از این طریق دریافت کند.

 

4- لمس سطوح آلوده

ویروس ها می توانند در اشیای بی جان نیز زنده بمانند. این بدان معناست که HFMD می تواند از طریق اشیایی مانند لباس، دستگیره درب و اسباب بازی هایی که توسط فرد آلوده لمس شده اند، پخش شود.

 

5- استفاده مشترک از ظروف

در صورتی که کودک ظروف یا لیوان خود را با فرد آلوده مشترکاً استفاده نماید، می تواند به ویروس مبتلا شود.

 

همچنین بخوانید: نکات مهم در مورد رعایت بهداشت دهان نوزاد

 

علائم ویروس HFMD در نوزادان چیست؟

ویروس HFMD سه تا شش روز دوره نهفتگی دارد. این بدان معناست که علائم اولیه بیماری در نوزاد حدود سه تا شش روز پس از ابتلا به ویروس ظاهر میشوند.

سایر علائم بیماری دست، پا و دهان در نوزاد عبارتست از:

 

1- تب

معمولاً اولین علامت این بیماری تب میباشد که قبل از بروز بثورات ظاهر می شود.

تب عموما به درجه حرارت بالاتر از 38 درجه سانتیگراد گفته میشود ولی نوزاد مبتلا به این بیماری به احتمال زیاد تب خفیف (بین  37.7 درجه تا  37.8 درجه) را تجربه میکند.

 

2- زخم های دهان

یک یا دو روز پس از شروع تب شما متوجه زخم های دهان نوزاد می شوید.

زخم های کدر ریز و آبدار در داخل دهان و گونه ها، لثه ها، زبان، کام فوقانی دهان،  پشت حلق و در ناحیه لوزه ها ظاهر می شوند.

گاهی اوقات ممکن است زخم ها زرد به نظر برسند که نشان دهنده چرکی بودن آنها است.

 

3- بثورات روی کف دست و پا

بثورات دست و پا بتدریج طی دو تا سه روز ظاهر میشوند.

بثورات می توانند در هر نقطه ای از دست یا پا ظاهر شوند اما تمرکز آنها بیشتر روی کف دست و کف پا میباشد.

بثورات ریز قرمز رنگ متمایل به صورتی به شکل نامنظم و بدون هیچ گونه الگویی در بدن پخش میشوند و گاهی  ممکن است حتی در زانو، آرنج ، باسن و ناحیه کشاله ران و ناحیه پوشک نیز مشاهده شوند.

 

4- درد هنگام بلع

کودک به دلیل درد هنگام تغذیه مکث می کند. کودک خردسال ممکن است هنگام  خوردن و آشامیدن به گردنش اشاره کند تا شما را از درد خود مطلع سازد.

 

5- از دست دادن اشتها

از آنجا که بلعیدن هر چیزی برای کودک دردناک می شود، کودک از خوردن و نوشیدن امتناع می ورزد.

 

6- بیحالی و سستی بدن

کودک هیچ علاقه ای به بازی با اسباب بازی یا دوستان و خواهر و برادر خود نشان نمیدهد.

بسیاری از علائم این بیماری مشابه سایر بیماری ها مانند آبله مرغان، تبخال و گلودرد استرپتوکوکی میباشد و میتواند موجب سردرگمی شما شود.

به همین دلیل بهتر است نوزاد را برای تشخیص دقیق بیماری نزد پزشک ببرید.

 

درمان های خانگی برای نوزاد مبتلا به بیماری دست، پا و دهان در نوزادان

1- مایعات زیاد

درد تاول ها، تب و عدم توانایی در تغذیه می تواند بدن کودک را با خطر کمبود آب مواجه سازد.

بنابراین به کودک مایعات فراوان مانند شیر و آب بدهید.

نوشیدنی های سرد به تسکین درد داخل دهان کمک میکند. اما از آب میوه ها استفاده  نکنید زیرا آنها قندهای اضافی دارند و توسط متخصصان اطفال توصیه نمی شوند.

مایعات را در بخش های کوچک به کودک بدهید که قورت دادن آن راحت تر باشد.

 

2- رژیم غذایی مایع

هر چیز جامدی را که کودک میخورد، پوره کنید.

شما می توانید طیف گسترده ای از پوره های میوه، سبزیجات و گوشت و همچنین آبگوشت را برای کودک تهیه کنید.

هنگام بیماری دست، پا و دهان شیردهی را مانند گذشته ادامه دهید.

 

3- استراحت

استراحت کافی باعث می شود تا سیستم ایمنی بدن بهتر کار کند و بیماری سریعتر بهبود یابد.

زمان بازی کودک را کاهش دهید و اجازه دهید او بیشتر استراحت کند.

این بیماری معمولاً طی سه تا پنج روز برطرف می شود و در بعضی موارد ممکن است حدود دو هفته طول بکشد.

بدن کودک باید بهبودی را ظرف یک هفته شروع کند و تاول های دست و پا به سرعت خشک شده و از بین میروند در حالی که زخم های دهان به تدریج و کمی دیرتر محو میشوند.

 

عوارض ویروس HFMD چیست؟

1- کم آبی بدن از دلایل بیماری دست، پا و دهان

کمبود آب بدن نتیجه زخم های دهان است که نوشیدن و بلعیدن کودک را با مشکل روبرو می کند.

در نوزادان ادارار کردن کمتر از شش مرتبه در روز و در کودکان نوپا ادرار نکردن بیش از شش ساعت نشانه ای از کمبود آب بدن میباشد.

 

2- افتادن موقتی ناخن های دست و پا

اگر تاول در زیر ناخن یا انگشت پای نوزاد جوانه بزند، احتمال افتادن ناخن های دست و پا وجود دارد.

نگران نباشید؛ از دست دادن ناخن ها موقتی بوده و ناخن دوباره رشد می کند.

 

3- عفونت های فرصت طلب

از آنجا که سیستم ایمنی بدن مشغول مبارزه با ویروس است بدن مستعد دریافت سایر عوامل بیماری زا از جمله باکتریهای استرپتوکوک و ویروس دنگی میشود.

 

4- مننژیت ویروسی

یک عارضه نادر است که در آن ویروس به مغز راه می یابد و مننژها را که لایه بیرونی بافت مغز است، آلوده می کند و این عفونت منجر به مننژیت ویروسی می شود.

 

5- انسفالیت

نادرترین عارضه بیماری دست، پا و دهان انسفالیت است. در بیماری آنسفالیت، ویروس مغز را آلوده کرده و باعث التهاب شدید بافت مغز می شود.

 

پیشگیری از بیماری دست، پا و دهان در نوزادان

1- دستان کودک را بشویید

همیشه پس از بازی در پارک و فضای باز، دستان کودک را با آب گرم و صابون بشویید.

دستان خود را همیشه پس از بازگشت به منزل و همچنین قبل از لمس کودک یا وسایل او بشویید و خشک کنید.

 

2- هنگام عطسه یا سرفه بینی و دهان خود را بپوشانید

ممکن است بزرگسالان  ویروس را داشته باشند اما علائمشان خفیف باشد یا هیچ گونه علائمی نداشته باشند. اما این ویروس ها میتواند به نوزاد سرایت کرده و او را با علائم شدیدتری به بیماری مبتلا کند.

 

3- ضدعفونی وسایل منزل

اسباب بازی های کودک و وسایل خانگی که کودک لمس میکند مانند دستگیره در را با پارچه آغشته به مایع ضد عفونی کننده رقیق شده و مناسب برای نوزاد ضدعفونی و پاک کنید.

جهت پیشگیری از بیماری دست، پا و دهان اگر اسباب بازی ها قابل شستشو هستند آنها را مرتبا با آب و صابون بشویید.

 

4- ظروف کودک را از دیگران جدا کنید

از یک مجموعه ظروف جداگانه برای کودک استفاده کنید و اجازه ندهید شخص دیگری از آنها استفاده کند.

 

حتما بخوانید: آموزش صحیح شستن دست ها به کودکان (به بهانه گسترش ویروس کرونا)

 

سوالات متداول درخصوص بیماری دست، پا و دهان

1- آیا والدین می توانند ویروس HFMD را از کودک بگیرند؟

بله. بطور خلاصه و مفید شما در معرض ابتلا به عفونت از سمت نوزاد هستید.

با این حال ، این بیماری بیشتر با علائم خفیف در بزرگسالان پدیدار و سپس برطرف می شود.

به یاد داشته باشید خواهر و برادر نوزاد بیشترین خطر ابتلا به علائم شدید بیماری دست، پا و دهان را دارند.

بنابراین ، اطمینان حاصل کنید که همه مراحل پیشگیرانه را برای محافظت از خود و سایر کودکان در خانه دنبال می کنید.

 

2. آیا نوزاد می تواند بیش از یک بار به ویروس HFMD مبتلا شود؟

بله. اما بدن نوزاد تقریبا در برابر آن مصونیت پیدا می کند.

با این حال پیشگیری بهتر از درمان است زیرا عود HFMD دور از انتظار نیست.

 

3. آیا نوزاد می تواند از حیوانات ویروس HFMD را دریافت کند؟

خیر، نوزاد نمی تواند بیماری دست، پا و دهان را از حیوانات، از جمله حیوانات خانگی دریافت کند زیرا ویروس HFMD فقط در بین انسان منتقل می شود.

بیماری دیگری به نام پا و دهان (FMD) وجود دارد که حیوانات و به ندرت انسان را مبتلا می کند.

FMD تهدیدی برای انسان نبوده و مانند بیماری دست، پا و دهان نیست.

 

ویروس HFMD می تواند باعث تداخل شدید در توانایی غذا خوردن صحیح نوزاد شود. اما این بیماری می تواند با مراقبت های کافی در منزل به سرعت برطرف شود.

پیشگیری برای محافظت در برابر تمام گونه های ویروسی که می توانند باعث بیماری شوند بسیار حیاتی است.

اقدامات پیشگیرانه کودک کوچک شما را از ویروس HFMD دور می کند.

با رعایت توصیه های این مطلب کیدمام از بیماری دست، پا و دهان در نوزادان پیشگیری کرده و در صورت بروز بیماری، آن را بهبود ببخشید.