ناباروری یکی از مهم ترین مشکلات در دوران اخیر برای زوجین محسوب می شود.
با پیشرفت علم و توسعه تکنولوژی های پزشکی امروزه شاهد روش های مختلفی جهت درمان ناباروری هستیم.
اگر زوجی بعد از یکسال تلاش برای باردار شدن موفق نشوند و سرانجام به مراکز ناباروری مراجعه کنند شاید اولین واژه ای که در این مراکز به گوششان میخورد، ای وی اف (IVF) است.
کیدمام در این مقاله شما را با این روش و فرایند آن آشنا می کند.
آی وی اف چیست؟
آی وی اف (لقاح آزمایشگاهی) نوعی تکنولوژی تولید مثل است.
این تکنولوژی شامل بازیابی تخمک ها از تخمدان های زن و پرورش آنها با اسپرم است.
این تخمک بارور به عنوان نطفه شناخته می شود. نطفه پس از آن برای ذخیره سازی فریز می شود و به رحم زن منتقل می شود. ب
سته به موقعیت شما، IVF می تواند از موارد زیر استفاده کند:
- تخمک شما و اسپرم همسر شما
- تخمک شما و اسپرم اهدا شده
- تخمک های اهدا شده و اسپرم همسر شما
- تخمک های اهدا شده و اسپرم اهدا شده
- نطفه های اهدا شده
پزشک همچنین می تواند نطفه را داخل یک حامل جایگزین یا حامل حاملگی بارور کند. به عنوان مثال خانمی دیگر که فرزند شما را حمل می کند.
چرا آی وی اف انجام می شود؟
IVF به افرادی که دارای ناباروری هستند و می خواهند نوزاد داشته باشند کمک می کند.
IVF گران و تهاجمی است، بنابراین زوج ها اغلب دیگر روش های باروری را امتحان می کنند.
روش های دیگر شامل مصرف داروهای باروری یا تلقیح داخل رحمی می باشد. در طی این مراحل، پزشک اسپرم را مستقیما به رحم زن انتقال می دهد.
مشکلات نازایی که منجر به استفاده از آی وی اف می شود عبارتند از:
- کاهش باروری در زنان بالای 40 سال
- لوله های فالوپی مسدود یا آسیب دیده
- کاهش عملکرد تخمدان
- آندومتریوز
- فیبروئید رحم
- ناباروری مردان (بخوانید: راه های درمان ناباروری مردان)، مانند تعداد کم اسپرم و یا اختلالات در شکل اسپرم
- ناباروری بدون دلیل
- افراد مبتلا به اختلال ژنتیکی
- ناباروری غیرقابل توصیف
همچنین در صورتی که احتمال انتقال بیماری های ژنتیکی به فرزندان وجود داشته باشد، والدین از روش آی وی اف استفاده می کنند.
آزمایشگاه پزشکی می تواند نطفه ها را برای ناهنجاری های ژنتیکی آزمایش کند. سپس یک پزشک فقط نطفه بدون نقص ژنتیکی را استفاده می کند.
چگونه می توانم برای آی وی اف آماده شوم؟
قبل از شروع آی وی اف، خانم ها برای اولین بار آزمایش تخمدان را انجام می دهند.
این آزمایش شامل گرفتن نمونه خون و آزمایش آن برای سطح هورمون تحریک کننده فولیکول است.
نتایج این آزمایش اطلاعات مربوط به اندازه و کیفیت تخمک شما را به پزشک می دهد.
– دکتر همچنین رحم شما را بررسی خواهد کرد. این بررسی شامل انجام سونوگرافی می باشد، که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصویر رحم استفاده می کند.
پزشک همچنین می تواند از طریق مهبل و رحم یک نشانگر را وارد کند. این آزمایش ها می تواند سلامت رحم شما را نشان دهد و به پزشک کمک کند که بهترین راه برای لقاح انتخاب کند.
– مردان نیاز به آزمایش اسپرم دارند.
این آزمایش شامل استفاده از نمونه منی است که آزمایشگاه برای تعداد، اندازه و شکل اسپرم تجزیه و تحلیل خواهد کرد.
اگر اسپرم ضعیف یا آسیب دیده باشد، یک عملیات به نام Intracytoplasmic sperm injection) ICSI) ممکن است ضروری باشد.
در ICSI، تکنسین اسپرم را به طور مستقیم به تخمک تزریق می کند. ICSI (بارداری با روش میکرواینجکشن (ICSI)) می تواند بخشی از روند IVF باشد.
– انتخاب IVF یک تصمیم شخصی است. اما باید به عوامل مختلف توجه داشت.
پنج مرحله IVF عبارتند از:
- تحریک تخمک گذاری
- بازیابی تخمک
- تلقیح و باروری
- کاشت نطفه
- انتقال جنین
مرحله اول: تحریک تخمک گذاری
– یک زن به طور معمول در طی هر دوره قاعدگی یک تخمک تولید می کند. با این حال، IVF نیاز به چند تخمک دارد.
استفاده از تخمک های متعدد، شانس لقاح را افزایش می دهد.
داروهای باروری برای افزایش تولید تخمک ها استفاده می شود (کلومیفن : داروی رایج داروی تحریک کننده تخمک گذاری).
در طی این مدت، پزشک آزمایش خون و سونوگرافی را به طور منظم برای نظارت بر تولید تخمک انجام می دهد.
– در طی این مرحله، خانم سونوگرافی واژینال انجام می دهد تا تخمدان ها و آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون استفاده شود.
مرحله دوم: بازیابی تخمک
- جراحی کوچک، به نام آسپیراسیون فولیکول، برای برداشتن تخمک از بدن زن انجام می شود.
- جراحی اغلب به عنوان یک روش سرپایی در مطب دکتر انجام می شود.
- به مادر دارو داده می شود تا در طول درمان احساس درد نکند. با استفاده از تصاویر سونوگرافی به عنوان راهنما، پزشک یک سوزن نازک را از طریق مهبل و داخل تخمدان و کیسه های (فولیکول ها) حاوی تخمک قرار می دهد.
- سوزن به یک دستگاه مکش متصل شده است، که تخمک و مایع هر فولیکول را بیرون می کشد.
- این روش برای تخمدان دیگر نیز تکرار می شود.
- ممکن است بعضی از این کار گرفتگی هایی وجود داشته باشد، اما در عرض یک روز از بین می رود.
در موارد نادر، ممکن است لازم باشد که لاپاروسکوپی لگن برای برداشتن تخمک مورد نیاز باشد. اگر یک زن نتواند تخمک تولید کند، ممکن است تخمک اهدایی استفاده شود.
مرحله سوم: تلقیح و بارور شدن
مرد نیز باید یک نمونه اسپرم به پزشک بدهد. تکنسین اسپرم را با تخمک در ظرف مخلوط می کند. اگر نطفه تولید نشود، ممکن است پزشک از ICSI استفاده کند.
- اسپرم مرد در کنار با کیفیت ترین تخمک ها قرار می گیرد. مخلوط کردن اسپرم و تخمک تلقیح نامیده می شود.
- سپس تخمک و اسپرم در محفظه با محیط کنترل شده ذخیره می شود. اسپرم اغلب چند ساعت پس از تلقیح وارد تخمک می شود.
- اگر پزشک فکر کند احتمال لقاح پایین است، اسپرم ممکن است به طور مستقیم به داخل تخمک تزریق شود. این تزریق اسپرم درون سیتوپلاسمیک (ICSI) نامیده می شود.
بسیاری از برنامه های باروری به طور معمول بر روی برخی از تخمک ها ICSI را انجام می دهند، حتی اگر موارد ظاهری طبیعی باشند.
مرحله چهارم: کشت نطفه یا جنین
– پزشک تخمک های بارور را کنترل می کند تا اطمینان حاصل شود که آنها تقسیم و توسعه می یابند.
نطفه ها در این زمان ممکن است برای شرایط ژنتیکی آزمایش شوند.
– هنگامی که تخمک تخمگذاری شده تقسیم می شود، نطفه تشکیل می شود.
کارکنان آزمایشگاه به طور مرتب جنین را بررسی می کنند تا مطمئن شود که در حال رشد است.
در حدود 5 روز، یک نطفه طبیعی دارای چندین سلول است که به طور فعال تقسیم می شوند.
– زوجهایی که خطر ابتلا به اختلال ژنتیکی (ارثی) انتقالی به جنین دارند ممکن است تشخیص ژنتیکی قبل از لقاح را انجام دهند.
این عمل حدود 3 تا 4 روز پس از لقاح انجام می شود.
دانشمندان آزمایشگاه یک سلول تک سلولی را از هر جنین برداشته و مواد را برای اختلالات ژنتیکی خاص بررسی میکنند.
– طبق گزارش انجمن آمریکایی پزشکی باروری، PGD می تواند به والدین کمک کند تا تصمیم بگیرند که کدام جنین برای ایمپلنت استفاده شود.
این کار احتمال انتقال اختلال به کودک را کاهش می دهد. این تکنیک بحث برانگیز است و در همه مراکز ارائه نمی شود.
مرحله پنجم: انتقال جنین
- نطفه ها 3 تا 5 روز پس از بازیابی و باروری تخمک به بدن مادر منتقل می شوند.
- این کار در مطب دکتر انجام می شود و مادر کاملا هوشیار است. دکتر یک لوله نازک (کاتتر) حاوی نطفه را به واژن زن، از طریق دهانه رحم و رحم وارد می کند. اگر نطفه در پوشش رحم قرار گیرد(رشد می کند) و رشد کند، حاملگی اتفاق می افتد.
- ممکن است بیش از یک نطفه به صورت همان زمان وارد رحم شود، که می تواند به دوقلو، سه قلو یا بیشتر منجر شود.
- تعداد دقیق انتقال جنین یک مسئله پیچیده است که به عوامل بسیاری، به ویژه سن زن بستگی دارد.
- جنین های غیر استفاده شده ممكن است یخ زده و بعدا اهدا شوند.
- بارداری زمانی اتفاق می افتد که نطفه به دیواره رحم بچسبد و کاشت انجام شود.
- این عمل 6 تا 10 روز طول می کشد. اگر حامله باشید، در آزمایش خون مشخص خواهد شد (خونریزی پس از انتقال جنین ( IVF))
بعد از عمل ای وی اف
پس از انتقال نطفه، می توانید فعالیت های روزمره خود را انجام دهید.
با این حال، تخمدانها ممکن است هنوز بزرگ شوند. بهتر است از فعالیت شدید بپرهیزید. عوارض جانبی معمول عبارتند از:
- ترشحات مایع روشن یا خونریزی پس از عمل – با توجه به سواب دهانه رحم قبل از انتقال نطفه
- حساسیت پستان به علت سطوح استروژن بالا
- نفخ خفیف
- گرفتگی ملایم
- یبوست
اگر پس از انتقال جنین درد متوسط یا شدید داشتید، با پزشک خود مشورت کنید.
او شما را برای عوارضی مانند عفونت، پیچیدن تخمدان (پیچش تخمدان) و سندرم هیپرزیمولاسیون شدید تخمدان بررسی خواهد کرد.
نتایج عمل آی وی اف:
حدود 12 روز تا دو هفته پس از بازیابی تخمک، پزشک نمونه ای از خون را برای تشخیص اینکه آیا شما حامله هستید، آزمایش می کند:
- اگر باردار باشید، پزشک شما را به متخصص زنان و زایمان یا سایر متخصصان بارداری معرفی خواهد کرد.
- اگر باردار نباشید، مصرف پروژسترون را متوقف خواهید کرد و احتمالا یک هفته بعد پریود می شوید.
- اگر پریودی نشوید یا خونریزی غیرعادی داشته باشید، باید به پزشک مراجعه کنید.
- اگر می خواهید یک بار دیگر لقاح زمایشگاهی (IVF) انجام دهید، پزشک ممکن است اقداماتی را که می توانید برای بهبود شانس ابتلا به بارداری از طریق IVF انجام دهید، پیشنهاد کند.
احتمال بارداری یک جنین سالم پس از استفاده از IVF بستگی به عوامل مختلف دارد از جمله:
1- سن مادر:
هر چقدر مادر جوانتر باشد، احتمال بارداری و زایمان جنین سالم با استفاده از تخمک در طول IVF بیشتر می باشد. زنانی که سن 41 سال و بالاتر دارند اغلب توصیه می شود از تخمک های اهدا کننده در IVF برای افزایش شانس موفقیت استفاده کنند.
2- وضعیت نطفه:
انتقال نطفه هایی که بیشتر رشد کرده اند احتمال بارداری را افزایش میدهد. البته تمام نطفه ها به خوبی رشد نمی کنند. با پزشک یا سایر متخصصان صحبت کنید.
3- سابقه باروری:
در زنانی که قبلا باردار شده اند احتمال بارداری با استفاده از IVF بیشتر است. میزان موفقیت برای زنانی که قبلا IVF را چندین بار استفاده کرده اند، اما باردار نشده اند کمتر است.
4- علت ناباروری:
داشتن تخمک نرمال، شانس بارداری با استفاده از IVF را افزایش می دهد. زنان مبتلا به آندومتریوز شدید کمتر از زنان مبتلا به ناباروری غیرقابل توصیف قادر به باردار شدن با IVF هستند.
5- عوامل شیوه زندگی:
زنانی که سیگار می کشند معمولا تخمک های کمتری را در طول IVF بازیابی می کنند و ممکن است سقط داشته باشند. سیگار کشیدن می تواند احتمال موفقیت زن را با استفاده از IVF 50 درصد کاهش دهد. چاقی می تواند شانس بارداری و داشتن یک نوزاد را کاهش دهد. استفاده از الکل، داروهای تفریحی، کافئین بیش از حد و داروهای خاص نیز می تواند مضر باشد.