دل درد و گرفتگی شکم گاه و بی گاه در دوران بارداری اغلب بی خطر است و ممکن است به دلایل شرایط مادر در سه ماهه اول بارداری مانند یبوست، افزایش جریان خون در رحم و یا درد پس از خوردن غذا، باشد.
همچنین شکم درد مادر در دوران بارداری ممکن است به دلایل شرایط سه ماهه دوم و سوم از جمله انقباضات برکستون هیکس و یا درد رباط گرد باشد.
اما گاهی اوقات، درد شکم و دل درد در دوران بارداری می تواند نشان دهنده یک بیماری زمینه ای باشد، بنابراین باید این دردها را به دقت کنترل کرده و در صورت لزوم به پزشک مراجعه کنید.
کیدمام در این مطلب به شما کمک می کند تا دلایل مختلف درد در ناحیه شکم و معده در دوران بارداری، زمان مراجعه به پزشک و اینکه چگونه می توانید این گونه ناراحتی ها را تسکین دهید را دریابید.
دل درد و درد شکم در اوایل بارداری
بطور کلی درد یا ناراحتی در شکم در سه ماهه اول معمول است.
این بخشی از تغییراتی است که بدن شما متحمل می شود تا 40 هفته آینده کودک شما را در خود جای دهد.
گاهی اوقات ، دردهای شکمی به شما کمک می کند تا دریابید که چیزی که خورده اید باعث رودل و درنتیجه گرفتگی عضلات شده است.
حتی یک ارگاسم می تواند باعث دردهای شکمی شود.
با این وجود اگر درد موضعی شدید و ناگهانی است و همراه با حالت تهوع، استفراغ و خونریزی واژینال است، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
همچنین بخوانید: 14 اقدام احتیاطی مهم در سه ماهه اول بارداری
درد شکم و دل درد در سه ماهه دوم بارداری
گرفتگی شکم در سه ماهه دوم معمولاً جای نگرانی نیست مگر اینکه به همراه خونریزی باشد.
در طی سه ماهه دوم احتمال سقط جنین کاهش می یابد. درد شکم ممکن است درد رباط گرد باشد که به دلیل انبساط رحم رخ می دهد که در صورت خونریزی باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
با این حال درد شکم و دل درد به شما کمک می کند که اگر در معرض سقط جنین یا زایمان زودرس هستید، هشدار داده شود تا به پزشک خود مراجعه کنید.
درد شکم یا دل درد در سه ماهه سوم بارداری
علاوه بر انقباضات کاذب، درد شدید در اطراف ناحیه شکم در سه ماهه سوم معمول نیست.
انقباضات معمولاً نشانه زایمان زودرس (زایمان نارس) است.
از دیگر علائم زایمان زودرس می توان به تغییر در ترشحات واژن، درد در ناحیه لگن، کاهش فعالیت جنین، کمردرد و انقباضات اشاره کرد.
در صورت مشاهده یک یا تمام این علائم بلافاصله به پزشک خود مراجعه نمایید.
گرفتگی عضلات بعد از 37 مین هفته ممکن است نشانه اولیه زایمان باشد.
اگر بعد از 37 مین هفته درد شکم را تجربه کردید، به دنبال علائم دیگر زایمان مانند خونریزی یا ترشحات واژن آغشته به خون ، انقباض و غیره باشید.
اگر هیچ یک از این علائم مشخص نبود پس جای نگرانی نیست.
درد شکم احتمالاً به دلیل ایجاد فشار بر روی کودک (بعد از قرار گرفتن در حالتی که سر به سمت پایین باشد) در اطراف ناحیه لگن است.
در این دوران کمردرد نیز می تواند به دلیل وضعیت نادرست یا ضعف عضلات کمر باشد.
انواع مختلف دل درد و درد شکم در دوران بارداری
شما ممکن است درد در قسمت فوقانی شکم، پایین شکم، بالا سمت راست، پایین سمت چپ، پایین سمت راست، وسط شکم و موارد دیگر را تجربه کنید.
در ادامه این مطلب کیدمام، در مورد هر یک از این حالات درد شکم و دل درد در بارداری نکاتی را بیان میکنیم؛
-
درد بالای شکم
هرگونه درد یا ناراحتی که در ناحیه واقع در بین حاشیه پایین قفسه سینه و ناف ایجاد شود به عنوان درد بالای شکم شناخته می شود.
به عبارت دیگر، این ناحیه مرکز بدن بوده و از زیر استخوان قفسه سینه تا ناف است و در دو طرف سمت چپ و راست تنه بدن واقع شده است.
-
درد شکم بالای سمت چپ
این درد از نوک پستان چپ تا ناف احساس می شود و می تواند به دلیل ساختارها یا اندام های مختلف موجود در سمت چپ بالای شکم مانند طحال، پایین لوزالمعده، دنده های تحتانی سمت چپ، کلیه چپ، بخشی از روده بزرگ، قسمت کوچکی از شکم، قلب واقع در سمت چپ بالا، استخوان ها، پوست و عضلات ایجاد شود.
-
درد بالای شکم سمت راست
این درد شکم از نوک پستان راست به سمت ناف احساس می شود.
ساختارها و اندامهایی که عامل ایجاد درد در ناحیه فوقانی شکم هستند کبد، قسمت تحتانی ریه راست، کلیه راست، غده فوق کلیه، استخوانها، پوست و عضلات هستند.
-
درد زیر شکم
هرگونه درد یا ناراحتی که در ناحیه شکم زیر ناف یا ناف ایجاد شود، درد زیر شکم نامیده می شود.
این درد به عنوان درد بالای استخوان شرمگاهی شناخته می شود و به دلیل مسائل مختلف پزشکی ایجاد می شود.
-
درد شکم پایین سمت چپ
درد شکم پایین سمت چپ بیشترین درد در ناحیه پایین شکم است.
ساختارها و اندامهای مسئول ایجاد این درد شامل خم روده (sigmoid colon)، پایین کلیه چپ، میزنای (حالب) چپ، تخمدان و لوله رحمی، بخشی از مثانه ادرار و پایین روده بزرگ و همچنین عضلات، اعصاب، پوست و رگهای خونی موجود در ناحیه چپ شکم می باشد.
-
درد پایین شکم سمت راست
این درد می تواند یک درد حاد یا مزمن در ربع پایین شکم باشد.
با این حال این درد محدود به ربع پایین سمت راست نبوده و به سمت چپ یا عقب گسترش می یابد.
ساختارها و اندامهای موجود در این منطقه شامل روده کور (بخش آغازین روده بزرگ)، آپاندیس، تخمدان راست، لوله رحمی و کلیه تحتانی، بالای روده بزرگ، قسمت میانی کبد، قسمت راست رحم، روده کوچک، عضلات، اعصاب، رگهای خونی و پوست است.
دلایل شایع شکم درد و دل درد در دوران بارداری
بخشی از انواع شکم درد در اوایل بارداری شایع است و هیچ تهدیدی برای مادر و کودک نیست.
با این حال اگر درد شکم شما شدید و مداوم است یا گرفتگی شدید و خونریزی را تجربه می کنید، باید با پزشک متخصص زنان و زایمان خود مشورت نمایید.
برخی از شکم درد و دل دردها که دلیلی برای نگران ندارند به شرح زیر است:
-
درد رباط گرد (سه ماهه دوم بارداری)
با گسترش رحم، رباط های گرد (دو رباط بزرگ که از جلوی رحم به سمت کشاله ران حرکت می کنند) کشیده می شوند و باعث گرفتگی زیر شکم می شوند.
هنگام حرکت ناگهانی یا تغییر موقعیت، درد ممکن است تیز و همراه با تیر کشیدن و دردناک باشد.
این علائم معمولاً پس از مدتی از بین می روند و جای نگرانی نیستند.
اگر درد غیر قابل تحمل است می توانید از پزشک خود بپرسید که آیا می توانید مسکن (استامینوفن) مصرف کنید یا خیر.
-
گاز معده و یبوست
این دو موضوع شکایت رایج مادران در دوران بارداری است که به دلیل افزایش سطح پروژسترون ایجاد می شود.
با افزایش پروژسترون دستگاه گوارش کندتر می شود و باعث می شود غذا از سرعت معمول کندتر حرکت کند و باعث تشکیل گاز و یبوست شود.
نوشیدن آب بیشتر، خوردن غذاهای سرشار از فیبر و ورزش منظم به رفع این مشکل کمک می کند.
دکتر شما ممکن است مکمل های حاوی فیبر یا ملین برای شما تجویز کند.
همچنین از بلافاصله خوابیدن بعد از صرف غذا خودداری کنید.
-
انقباضات برکستون هیکس Braxton-Hicks (سه ماهه دوم و سوم بارداری)
انقباضات برکستون هیکس انقباضات خفیفی می باشند که به آنها انقباضات پیش از زایمان، انقباضات تمرینی یا انقباضات کاذب زایمانی هم گفته می شود.
در این انقباضات احساس سفتی عضلات شکم مانند انقباضات واقعی را تجربه خواهید کرد.
با این حال ، برخلاف انقباضات واقعی ، اینها پیشرونده نیستند و پس از تغییر موقعیت متوقف می شوند.
مهمترین دلیل این انقباضات کاذب کمبود آب بدن است، بنابراین برای جلوگیری از آن، آب کافی بنوشید.
اگر انقباضات برای مدت طولانی تری ادامه یافت ، با پزشک خود تماس بگیرید.
-
رحم در حال رشد
با گسترش رحم، روده های شما کمی جابجا شده و منجر به اتساع شکم و حالت تهوع می شود.
برای جلوگیری از ناراحتی و شکم درد باید مرتبا غذا بخورید، حجم غذایی کمتری داشته باشید، به طور منظم ورزش کنید، استراحت کافی داشته باشید و مثانه خود را به طور مرتب تخلیه کنید.
-
ارگاسم های دردناک
گرفتگی عضلات و درد شکم در حین ارگاسم و بعد از آن در اوایل بارداری کاملاً معمول است.
البته جای نگرانی وجود ندارد زیرا این دردها ملایم و کوتاه هستند.
درد شکم عمدتا به دلیل انقباضات طبیعی یا افزایش جریان خون در ناحیه لگن است.
اگر دچار در ارگاسم شدید، نگرانی بابت آسیب رسیدن به کودک نیست با این حال در برخی شرایط ممکن است محدود کردن رابطه جنسی لازم باشد.
-
سایر ناراحتی های متداول
به غیر از موارد فوق که مشکل خاصی ندارند، ویروس ها در شکم، فیبروم (تومور لیفی)، سنگ کلیه و حساسیت به برخی غذاها ممکن است باعث ناراحتی در شکم شود.
با این حال همه موارد فوق بی ضرر نبوده و نباید آنها را نادیده گرفت.
برخی از مشکلات فوق که منجر به شکم درد می شوند، ممکن است منجر به عوارض جدی شوند.
دلایل جدی شکم درد و دل درد در دوران بارداری
مشکلات جدی درد شکم نیاز به مراقبت های فوری پزشکی دارد تا از بروز هر گونه خطری برای شما و کودکتان جلوگیری شود.
این دلایل جدید عبارتند از:
-
حاملگی خارج از رحم (سه ماهه اول و دوم بارداری)
حاملگی خارج از رحم حالتی است که تخمک در خارج از رحم، به خصوص در لوله های رحمی جای میگیرد.
در نتیجه در این حالت شما از یک درد شدید یک طرفه در پایین شکم رنج خواهید برد که همراه با خونریزی است.
حاملگی خارج از رحم در زنانی که در گذشته بارداری خارج رحمی داشته اند، زنان بارداری که بیش از 35 سال سن دارند، زنانی که همراه با لوله های آی یودی حامله شده اند، زنانی که لوله های رحم آنها بسته شده است، خانم هایی که روابط متعدد جنسی داشته اند یا به دلیل وجود برخی از بیماری های مقاربتی در زنان، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
-
سقط جنین (سه ماهه اول و دوم بارداری)
سقط جنین به از دست دادن جنین قبل از رسیدن کودک به 20 هفتگی گفته می شود.
خونریزی از واژن اولین علامت سقط جنین است و به دنبال آن درد شکمی به مدت چند ساعت تا چند روز ادامه دارد.
درد ممکن است خفیف یا شدید باشد و همچنین ممکن است با گرفتگی عضلات همراه باشد.
همچنین زنان در این حالت از کمردرد و فشار لگن رنج خواهند برد.
بیشتر سقط ها در سه ماهه اول و در مواردی در سه ماهه دوم بارداری اتفاق می افتد.
تشخیص اینکه آیا درد ناشی از سقط جنین به دلیل لانه گزینی یا گسترش رحم است، دشوار است.
درد و گرفتگی به دلیل سقط جنین از طریق خونریزی که چند روز ادامه داشته باشد، قابل تشخیص است.
در صورت مشاهده علائم سقط جنین فورا به پزشک مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: 20 خوراکی که باعث سقط جنین می شود
-
زایمان زودرس – نارس (سه ماهه دوم و سوم بارداری)
اگر قبل از هفته 37 بارداری انقباضاتی در حال رخ دادن است، ممکن است در معرض زایمان زودرس باشید. شما باید به دنبال راه های جلوگیری از زایمان زودرس باشید.
این امر منجر به درد مداوم شکم (احساسی شبیه دردهای قاعدگی)، خونریزی از واژن، افزایش فشار در لگن و کاهش حرکات جنین می شود.
اگر علائم فوق را دارید، باید فورا با پزشک خود مشورت کنید.
-
جدا شدن جفت (سه ماهه دوم و سوم بارداری)
جدا شدن جفت معمولاً در سه ماهه سوم و زمانی که جفت از رحم جدا می شود، رخ می دهد.
علائم آن شامل گرفتگی های پیش رونده و شدید شکم، خونریزی (بدون حالت لخته) و انقباضات است.
در این مواقع ممکن است نیاز به زایمان باشد و عمل سزارین باید انجام شود.
فشار خون بالا، سوء مصرف مواد مخدر یا جدا شدن جفت در گذشته، از جمله مواردی هستند که باعث بروز این مشکل می شوند.
-
پره اکلامپسی (سه ماهه دوم تا سوم بارداری)
پره اکلامپسی که می تواند در هر زمان در نیمه دوم بارداری ایجاد شود، با فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار شناسایی می شود.
یکی از دلایلی که پزشکان اغلب در هر ویزیت بارداری، سطح فشار خون مادر را کنترل می کنند، این موضوع است.
نوع شدید پره اکلامپسی، سندرم HELLP (همولیز یا خونکافت، افزایش آنزیم های کبدی، تعداد پلاکت پایین) است که این بیماری تهدید کننده زندگی است.
پره اکلامپسی با علائمی مانند درد شکمی در ناحیه فوقانی راست، سردرد شدید، دشواری در تنفس، تغییر در بینایی، تورم در صورت، چشم، دست، پا و مچ پا و افزایش سریع وزن همراه است.
اگر به پره اکلامپسی یا HELLP مشکوک هستید ، باید به پزشک مراجعه کنید.
-
عفونت های دستگاه ادراری
اگر در دوران بارداری از عفونت دستگاه ادراری چشم پوشی کنید، ممکن است منجر به عوارض خاصی مانند درد و ناراحتی شکمی، احساس سوزش هنگام ادرار، وجود خون در ادرار و درد در کمر شود.
اگر همراه با علائم فوق از تب، تعریق، حالت تهوع یا لرز نیز رنج می برید این مشکل می تواند نشانه ای عفونت کلیه باشد.
در این حالت نیاز به مداخله سریع پزشکی می باشد.
البته خبر خوب این است که عفونت های دستگاه ادراری با مصرف آنتی بیوتیک قابل درمان است.
-
آپاندیس
آپاندیس در دوران بارداری یک بیماری جدی است و تشخیص آن دشوار است.
علائم آپاندیس حالت تهوع، استفراغ و از دست دادن اشتها است که همه این علائم، شبیه علائم مربوط به بارداری است و در نتیجه تشخیص بیماری را دشوار می کند.
-
سنگ کیسه صفرا
در صورتی که بیش از 35 سال سن دارید و از اضافه وزن رنج می برید و همچنین سابقه این بیماری را داشته اید، احتمال ابتلا به سنگ کیسه صفرا در شما زیاد است.
افرادی که سنگ کیسه صفرا دارند، در قسمت فوقانی سمت راست شکم درد شدیدی خواهند داشت و این درد به سمت کمر و زیر شانه راست کشیده می شود.
چگونه درد شکم و دل درد را در دوران بارداری تسکین دهیم؟
اگر درد شکم خفیف تا متوسط دارید، به کمک این نکات ساده می توانید آن را تسکین دهید:
- مرتبا ورزش کنید یا حرکت کنید.
- تا می توانید استراحت کنید.
- مقدار زیادی آب یا مایعات بنوشید.
- غذاهای غنی از فیبر مانند سبوس، میوه ها و سبزیجات مصرف کنید.
- وعده های غذایی کم و مکرر داشته باشید.
چه موقع در هنگام درد شکم یا دل درد با یک پزشک مشورت کنید؟
اگر از درد و گرفتگی شکم رنج می برید حتما با پزشم زنان و زایمان خود مشورت کنید.
همچنین در شرایط زیر فورا با پزشک خود تماس بگیرید:
- درد تیز همراه با خونریزی یا لکه بینی در سه ماهه اول بارداری.
- درد شکم با خونریزی یا بدون آن.
- سردرد، استفراغ، حالت تهوع و سرگیجه.
- ورم شدید یا تورم دست و پا.
- احساس سوزش یا درد در هنگام ادرار.
- تب یا لرز
- تغییراتی در بینایی مانند حساسیت به نور، تاری دید، کوری موقتی یا دیدن جرقه
- انقباضات مداوم یا حدود چهار انقباض در یک ساعت ( می تواند نشانه زایمان زودرس باشد.)
حتما بخوانید: آیا خوابیدن روی شکم در دوران بارداری بی خطر است؟
بطور کلی اگر در دوران بارداری دچار شکم درد یا دل درد می شوید لازم نیست وحشت زده شوید. این درد می تواند به دلایل ساده ای مثل تشکیل گاز در معده باشد.
اما در عین حال دردهای مداوم یا دردی که به طور منظم عود می کند را به هیچ وجه نادیده نگیرید و اگر این وضعیت ادامه دار بود، حتما به پزشک مراجعه کنید.